martes, 30 de noviembre de 2010

Razones para el mal gusto



(...) me gusta – no puedo remediarlo – la música mala; tengo observado que, a las personas a las cuales gusta exclusivamente la música buena, esta música les gusta por las mismas razones por las cuales a mí me gusta la mala.
Josep Pla. El cuaderno gris. Barcelona, Destino, 1975.

viernes, 19 de noviembre de 2010

Retorno a Catoira. Radio killed the video star


A cabeceira do programa presaxia a hoxe clásica performance do "cantante" de Boney M executada no lombo dunha oronda nativa fora de control ou, rebaixando considerablemente a temperatura no plató, a presencia do dúo Queimada cantándolle a aquela versión mutante de Cobi chamada Pelegrín...Pero non, de súpeto aparecen uns estilizados teddy boys a cabalo dun deses tsunamis de garage rock, denominación de orixe escandinava, que anegaron os derradeiros anos da década dos oitenta: The Sinners. Invasión vikinga no Venres Show (VS), Catoira conquistada a golpe de guitarra fuzz. A benvida a base de paus de hai unha ducia de séculos trocada en calorosa acollida.

The Sinners, xunto con bandas como The Nomads, The Cosmic Dropouts, Wilmer X, Union Carbide Productions, The Stomachmouths
ou Psychotic Youth axudaron a sobrelevar un periodo musical no que medraban figuras tan sinistras como Rick Astley, Eros Ramazzotti ou Black. Polo demáis, daquela a oferta musical conformábase a partir do traballo de exhumación do arena rock no que as grandes corporacións levaban cismando desde os días da iconoclasia punk. Nas páxinas dos suplementos dominicais non era estrano atopar louvanzas á santidade laica de U2, á transpiración estajanovista de Springsteen ou á cardada rebeldía dos Guns & Roses, un compendio do pior dos setenta á vez que seria ameaza para a capa de ozono. ...O panorama non era moi alentador. Así as cousas, o garage rock escandinavo brindaba refuxio, como o fixera antes o paisley underground, o revival do 60s punk e o faría a explosión de rabia suburbial que comezara o mesmo ano da emisión desta entrega do VS, 1988, coa edición de Touch Me I'm Sick a cargo de Mudhoney, carta de presentación do que se deu en chamar grunge, destilado hardcore punk en clave metal que acabaría dexenerando en propostas tan rancias como Pearl Jam. Recapitulando, sen excesivo rigor poderíamos facer una clasificación musical tomando como eixo o VS:


a) bandas que concitaban o interese de publicacións como Ruta 66, Reptil e un cento de fanzines musicais, v.gr.: The Sinners;

b) grupos e solistas susceptibles de ser contratados no VS - un amplo medio no que se inclúen figuras como Bosé, Serrat ou Gabinete Caligari e as formacións de saurios antes citadas, inaccesibles por cuestións de presuposto - e, finalmente..;

c) entidades susceptibles de ser contratadas só no VS e similares. Non estará de máis decir que a ósmose entre as modalidades "b" e "c" é máis que unha posibilidade, mentres que a "a" e unha instancia case que completamente pechada ao intercambio coas outras dous. Pero toda regra ten a súa excepción: neste caso a aparición deThe Sinners no VS.

Porque: ¿qué demo facían The Sinners no Venres Show? Abaratar custos, supoño. Pasarían por Santiago, camiño dun concerto no Playa Club na Coruña ou en La Calle de Cristal na Laracha, e alguén da TVG aproveitou para encher boa parte do tempo de emisión do programa investindo catro patacóns e, probablemente, unha ducia de botellas de ribeiro.

Cabe preguntarse si existía unha demanda popular que xustificase a presencia dos suecos no show ¿Estaba en realidade a audiencia da TVG preparada para o (ese tipo de) rockanrol? Aparentemente para moito máis, e si había dúbidas éstas disiparíanse a noite que aquela amazona do Luar, coa axuda de Boney M, deulle un novo sentido a expresión "pánico escénico". Pero o certo é que tanto ten, a pregunta formulada carece de sentido...

Ímonos cinguir ás imaxes do video. Unha das cousas máis chamativas
é a dese público-comodín que aplaude todo o que lle poñan por diante, tanto da si se trata de Pili Pampín, dunha banda de death metal ou da chegada da pausa para o bocata. O que acontece fala metafóricamente da extraordinaria capacidade que ten a imaxe televisada para trocar o sentido dun acontecemento. O encaixe de The Sinners no Venres Show faise a costa do seu ámago arroutado, a enerxía da súa música dispérsase na xestualidade que sirve de materia prima á realización, facéndose case accesoria. Tanto ten que sexa playback ou "riguroso directo", a capacidade da televisión para facer papalla visual co material en bruto é abraiante.

No caso da música pop é nos videoclips onde esta operación móstrase máis perniciosa
. Daquela, a finais dos oitenta, a MTV iniciara a súa expansión mundial. En 1982, cando se cumpría un ano do comezo das emisións por cable nos Estados Unidos, preguntaron a Lester Bangs que lle parecía o invento:
Penso que é unha merda. Non hai moito atopábame no oeste, atrapado en Yuma, Arizona, onde vive a miña irmá, e non tiña nada que facer excepto estar sentado nunha caravana durante todo o día vendo a MTV, esa canle de música por cable. Senteime e alí estaban Elvis Costello, Styx, Echo and the Bunnymen e Pat Benatar, cousas da New Wave misturadas con Styx e cousas estilo R.E.O., un noxo. Uns soplagaitas. Nada interesante. Tamén creo que hay algo nos videoclips que é intrínsecamente frío, préstase para cousas como as telenovelas e Mary Hartman, (un culebrón emitido en EEUU nos anos setenta). Dalgún xeito é anti-rock.
O caso é que o público do VS semella moi satisfeito cos suecos. Pero a realidade naqueles tempos era máis ben diversa e non sempre tolerada con esa (ficticia) nonchalance.... Nunha ocasión escoiteille contar a Kike Turmix, cantante dos Pleasure Fuckers e un dos responsables da difusión do rock escandinavo en España, cómo tiveron que sair por pernas antes de ser lapidados nunha aldea galega. Contratáranos como figura estelar das festas. Pola tarde, a eso das oito, estaban facendo as probas de sonido. O escenario estaba montado nun espazo de alto risco: o atrio da igrexa. Seique a súa mera presenza foi considerada polos fregueses como unha ameaza e decidiron actuar de maneira preventiva.

Lenda - case que bíblica - ou non, estas lapidacións contrastan co mimo co que se trataba a bandas como The Sinners ou mesmo os Pleasure Fuckers nun espacio radiofónico como
Augas atlánticas, presentado por Marcos López en Radio 4/RNE. Augas "rachaba cas ondas" e co intervido espacio mediático comercial, superando en calidade, con folgura, a oferta de programas tan reputados, e recordados, como o Diario Pop de Radio 3. Daquela era o complemento ideal á revista Ruta 66 xa que os seus contidos coincidían moito coa liña marcada por Jaime Gonzalo e Ignacio Julià, seus directores. Alí sonaron Charlie Pickett & Mc3, Yo La Tengo, The Slammers, Harem Scarem, The Nomads, The Silos, The Feelies, The New Christs, Cosmic Psychos, The Saints e unha longa lista que inclúe tamén bandas galegas como La Rosa, Los Contentos ou Os Diplomáticos de Monte Alto.

Augas atlánticas, en pleno auxe do videoclip como forma de difusión musical, era a mellor maneira de rachar non só coa mediocridade instalada nas grandes canles de comunicación se non tamén un xeito adecuado para escoitar música liberada das servidumes á imaxe.

Non poido deixar de ver a presencia dos Sinners no VS con simpatía, sabendo aínda da súa enganosa excepcionalidade nun medio que o fagocita absolutamente todo
, de tal maneira que acabou mesmo por papar as rúas e o seu corolario, o rock. Mais chega de saudade, como decían Jobim e Moraes: é momento para ir buscar a Lester Bangs e sair de xolda, lonxe do frío da caravana catódica, alí onde a paixón xira a 45 revolucións por minuto...